Κώδικας Δεοντολογίας IFJ

Ο Παγκόσμιος Χάρτης Δεοντολογίας της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων  (IFJ)

 

όπως εγκρίθηκε στο 30ο Παγκόσμιο Συνέδριο της IFJ στην Τύνιδα

στις 12 Ιουνίου 2019

 

Ο Παγκόσμιος Χάρτης Δεοντολογίας για τους Δημοσιογράφους της IFJ εγκρίθηκε στο 30ο Παγκόσμιο Συνέδριο της IFJ στην Τύνιδα στις 12 Ιουνίου 2019. Συμπληρώνει την Διακήρυξη Αρχών για την Συμπεριφορά των Δημοσιογράφων (1954), γνωστή ως «Διακήρυξη του Μπορντό».

Ο Χάρτης βασίζεται σε σημαντικά κείμενα του διεθνούς δικαίου, και συγκεκριμένα στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Περιέχει 16 άρθρα συν ένα προοίμιο και καθορίζει τα καθήκοντα και τα δικαιώματα των δημοσιογράφων όσον αφορά την δεοντολογία.

 

Προοίμιο
Το δικαίωμα όλων να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες και ιδέες, που επαναλαμβάνεται στο άρθρο 19 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, διέπει την αποστολή του δημοσιογράφου. Η ευθύνη του δημοσιογράφου έναντι του κοινού [των πολιτών] υπερισχύει οποιασδήποτε άλλης ευθύνης, ιδίως έναντι των εργοδοτών και των δημόσιων αρχών. Η δημοσιογραφία είναι ένα επάγγελμα, το οποίο απαιτεί χρόνο, πόρους και μέσα εξάσκησής του – όλα από τα οποία είναι απαραίτητα για την ανεξαρτησία του. Αυτή η διεθνής διακύρηξη καθορίζει τις κατευθυντήριες γραμμές συμπεριφοράς για τους δημοσιογράφους στην έρευνα, επεξεργασία, μετάδοση, διάδοση και σχολιασμό ειδήσεων και πληροφοριών και στην περιγραφή γεγονότων σε οποιοδήποτε μέσο.

 

1. Ο σεβασμός στα γεγονότα και στο δικαίωμα του κοινού στην αλήθεια είναι το πρώτο καθήκον του δημοσιογράφου.

2. Για την τήρηση αυτού του καθήκοντος, ο δημοσιογράφος πρέπει να υπερασπίζεται ανά πάσα στιγμή τις αρχές της ελευθερίας στην ειλικρινή συλλογή και δημοσίευση ειδήσεων, καθώς και το δικαίωμα δίκαιου σχολιασμού και κριτικής. Θα φροντίζει να διακρίνει σαφώς τις πραγματικές πληροφορίες από σχόλια και κριτική.

3. Ο δημοσιογράφος θα δημοσιοποιεί μόνο σύμφωνα με γεγονότα για τα οποία γνωρίζει την πηγή-προέλευση. Ο δημοσιογράφος δεν θα καταστείλει ουσιαστικές πληροφορίες ούτε θα παραποιήσει κανένα έγγραφο. Θα είναι προσεκτικός και θα αναπαράγει πιστά δηλώσεις και άλλο υλικό που δημοσιεύουν μη δημόσια πρόσωπα στα κοινωνικά μέσα.

4. Ο δημοσιογράφος θα χρησιμοποιεί μόνο «δίκαιες μεθόδους» για την απόκτηση πληροφοριών, εικόνων, εγγράφων και δεδομένων και θα αναφέρει πάντοτε την ιδιότητά του ως δημοσιογράφου και θα απέχει από τη χρήση κρυφών εγγραφών εικόνων και ήχων, εκτός από περιπτώσεις που είναι αδύνατον να συλλέξει πληροφορίες, οι οποίες είναι συντριπτικά υπέρ του δημόσιου συμφέροντος. Θα απαιτεί την ελεύθερη πρόσβαση σε όλες τις πηγές πληροφοριών και το δικαίωμα ελεύθερης διερεύνησης όλων των γεγονότων δημόσιου ενδιαφέροντος.

5. Η έννοια του επείγοντος ή αμεσότητας στη διάδοση των πληροφοριών δεν υπερισχύει της επιβεβαίωσης των γεγονότων, των πηγών και/ή της προσφοράς για  απάντηση.

6. Ο δημοσιογράφος θα πράξει τα μέγιστα για να διορθώσει τυχόν σφάλματα ή δημοσιευμένες πληροφορίες, που βρέθηκαν να είναι ανακριβείς, με έγκαιρο, ρητό, πλήρες και διαφανή τρόπο.

7. Ο δημοσιογράφος τηρεί το επαγγελματικό απόρρητο όσον αφορά την πηγή πληροφοριών που αποκτώνται με εμπιστευτικότητα.

8. Ο δημοσιογράφος θα σέβεται την ιδιωτικότητα. Θα σέβεται την αξιοπρέπεια των προσώπων που κατονομάζονται και/ή εκπροσωπούν και θα ενημερώνει τον συνεντευξιαζόμενο αν η συνομιλία και το άλλο υλικό προορίζονται για δημοσίευση. Θα πρέπει να δίδει ιδιαίτερη προσοχή σε άπειρους και ευάλωτους συνεντευξιαζόμενους.

9. Οι δημοσιογράφοι εξασφαλίζουν ότι η διάδοση πληροφοριών ή γνώμης δεν συμβάλλει στο μίσος ή την προκατάληψη και καταβάλλουν τα μέγιστα για να αποφύγουν τη διευκόλυνση της διάδοσης διακρίσεων για λόγους όπως η γεωγραφική, κοινωνική ή εθνοτική καταγωγή, η φυλή, το φύλο, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η γλώσσα , θρησκεία, αναπηρία, πολιτικές και άλλες απόψεις.

10. Ο δημοσιογράφος θα θεωρήσει ως σοβαρό επαγγελματικό παράπτωμα την

• λογοκλοπή

• στρέβλωση των γεγονότων

• συκοφαντία, δυσφήμηση, αβάσιμες κατηγορίες

11. Ο δημοσιογράφος θα αποφεύγει να ενεργεί ως βοηθός της αστυνομίας ή άλλων υπηρεσιών ασφαλείας. Απαιτείται από αυτόν μόνο να παρέχει πληροφορίες που έχουν ήδη δημοσιευτεί σε ένα μέσο ενημέρωσης.

12. Ο δημοσιογράφος θα επιδείξει αλληλεγγύη στους συναδέλφους του, χωρίς να παραιτηθεί από την ελευθερία του για έρευνα, του καθήκοντος ενημέρωσης και του δικαιώματος να ασκεί κριτική, σχόλια, σάτιρα και συντακτική επιλογή

13. Ο δημοσιογράφος δεν θα χρησιμοποιεί την ελευθερία του Τύπου για την εξυπηρέτηση οποιουδήποτε άλλου συμφέροντος και θα αποφύγει να λάβει οποιοδήποτε αθέμιτο όφελος ή προσωπικό κέρδος εξαιτίας της διάδοσης ή μη διάδοσης πληροφοριών. Θα αποφεύγει - ή θα τερματίσει - οποιαδήποτε κατάσταση που θα μπορούσε να τον οδηγήσει σε σύγκρουση συμφερόντων κατά την άσκηση του επαγγέλματός του. Θα αποφύγει οποιαδήποτε σύγχυση μεταξύ της δραστηριότητάς του και της διαφήμισης ή προπαγάνδας. Θα αποφύγει οποιαδήποτε μορφή εμπιστευτικών εσωτερικών συναλλαγών και χειραγώγησης της αγοράς.

14. Ο δημοσιογράφος δεν θα αναλάβει καμία δραστηριότητα ή δέσμευση που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ανεξαρτησία του. Εντούτοις, θα σέβεται τις μεθόδους συλλογής/διάδοσης των πληροφοριών που έχει αποδεχθεί ελεύθερα, όπως "off the record", ανωνυμία ή εμπάργκο, υπό τον όρο ότι οι δεσμεύσεις αυτές είναι σαφείς και αναμφισβήτητες.

15. Οι δημοσιογράφοι που αξίζουν το όνομα θα θεωρούν ότι είναι καθήκον τους να τηρούν πιστά τις προαναφερθείσες αρχές. Δεν μπορούν να υποχρεωθούν να εκτελούν επαγγελματική πράξη ή να εκφράζουν γνώμη αντίθετη προς την επαγγελματική τους πεποίθηση ή συνείδηση.

16. Στο πλαίσιο του γενικού νόμου κάθε χώρας, ο δημοσιογράφος αναγνωρίζει σε θέματα επαγγελματικής τιμής, τη δικαιοδοσία ανεξάρτητων οργάνων αυτορρύθμισης ανοικτών στο κοινό, αποκλείοντας κάθε είδους παρέμβαση κυβερνήσεων ή άλλων.